سوختگی صدمه به حجرات بدن در اثر برق، حرارت، تشعشعات و مواد كيمياوی ميباشد. معمولآ سوختگی در اثر حرارت شديد مانند آتش، بخار و مايع با حرارت بلند بوجود می آيد. سوختگی های كه توسط مواد كيمياوی بوجود می آيند مشابه به سوختگی های نوع حرارتی ميباشند، در حاليكه تأثیرات سوختگی های كه سبب آنها تشعشعات و برق است متغير است. سوختگی های حرارتی و كيمياوی در اثر تماس مستقيم جلد به حرارت و مواد كيمياوی بوجود می آيد كه نوع معمول سوختگی ميباشند. در اين نوع سوختگی اكثر صدمه را جلد متقبل ميشود. در سوختگی های عميقتر طبقات تحتانی جلد، طبقه چربی، عضلات و استخوانها متاثر ميشوند. زمانی كه حجرات بدن در اثر سوختگی تخريب ميشوند مايع از جريان خون به داخل حجرات تخريب شده جريان پيدا كرده سبب تورم و درد ميگردد. نظر به عمق سوختگی و يا تخريب حجره ممكن ساحهء جلدی سرخ رنگ شود وزخم، آبله و يا تخريب كامل به ميان آيد. يكی از اختلاطات آنی تخريب جلدی، ميكروبی شدن ساحه ميباشد.
خطرات مواجه شدن به سوختگی زيادتر نزد آنهایی كه سروكارشان با مواد كيمياوی، برق و سطوح واشيای داغ است ميباشد. اطفال و اشخاص مسن نسبت به ديگر طبقات مردم زيادتر در خطر ميباشند. اشخاصی كه مشروبات الكهولی صرف ميكنند، اشخاص مصاب به امراض روانی وهمچنان اشخاص مصاب به سكتهء دماغی كه فلج گرديده اند بيشتر درمعرض سوختگی قراردارند.
اشخاصی كه مصاب سوختگی گرديده اند درچنين حالات باید به شفاخانه مراجعه كنند:
هرگاه سوختگی‌اضافه تر از ده درصد از سطح بدن را متأثر ساخته باشد.
سوختگی در نواحی مخصوص بدن مانند رو
دست و پا و ساحهء تناسلی
سوختگی های برقی و كيمياوی
سوختگی كه از اثر بلعيدن مايع ويا مواد سوزنده بوجود آمده باشد
سوختگی در مريضان مصاب امراض از قبل
سوختگی های توام با داشتن ضربه های فزيكی ديگر
انكشاف سوختگی
بسياری از سوختگی ها سطحی بوده و بدون كدام اختلاطات التيام ميابد. گرچه سوختگی های عميق قسمی و يا مكمل ضخامت جلد سبب تورم و درد ميگردد. علاوتآ سوختگی های عميق سبب بوجودآمدن طبقه سخت و مقاوم در جريان التيام يافتن گرديده و نتيجتآ جلد كش گرفته حاصل ميگردد. سوختگی های شديد توام با اختلاطات بوده كه در نتيجه از دست دادن مقدار زياد مايع از بدن بوجود میآيد. اختلاطات ناشی سوختگی عميق در ظرف چند ساعت بعد از حادثه اتفاق ميافتد. هرگاه مدت زياد از ايجاد اختلاطات بگذرد به همان اندازه اختلاطات زيادتر ميگردد و همچنان اطفال و كهن سالان زيادتر متأثر از اين نوع اختلاطات ميگردند.
اعراض مرض و معاينهء كلينيكی
شخص مصاب سوختگی توسط داكتر معاينه ميگردد و داكتر به منظور تثبيت سوختگی واين كه آيا اختلاطات مرض موجود است ويا خير از مريض يك تعداد سوالات را جستجو ميكند: درمورد چگونگی واقعهء سوختگی و اين كه چه وقت اين حادثه صورت گرفته است؟ آيا كدام جراحت ديگر موجود است؟ به چه نوع مواد تماس حاصل شده است؟ بعداً داكتر به معاينهء فزيكی آغاز ميكند تا از نوع سوختگی، عمق آن و موقعيت سوختگی آگاه گردد.
از نظرعمق، سوختگی به چهار نوع طبقه بندی شده است:
سوختگی های سطحی
سوختگی ضخامت قسمی جلد (طبقه وسطی‌جلد)
سوختگی ضخامت قسمی جلد (طبقه داخلی وعميق جلد)
سوختگی ضخامت كلی جلد.
سوختگی سطحی جلدی‌معمولاً سرخ رنگ بوده مرطوب و دردناك ميباشد. اين سوختگی در طبقهء خارجی جلد بوده و ممكن آبله هم ديده شود. التيام در مدت هفت تا ده روز صورت ميگردد و ممكن اثرات زخم باقی بماند.
در سوختگی ضخامت قسمی جلد (طبقه وسطی‌جلد)، طبقه خارجی‌جلد از بين ميرود و قسماً طبقهء داخلی جلد متأثر ميگردد. محل سوختگی به رنگ گلابی بوده و لكه های كوچك درآنجا مشاهده ميگردد. مدت التيام هفت تا چهارده روز بوده و ممكن تغیير رنگ ساحهء سوخته باقی بماند. سوختگی ضخامت قسمی جلد (طبقهء داخلی وعميق جلد) سبب تخريب طبقهء داخلی جلد گرديده ساحه دارای رنگ سفيد بوده و جلد ساحه، غير حساس بوده و مدت التيام اين نوع سوختگی طولانی است.
سوختگی ضخامت كلی جلد عميق بوده و تمام ضخامت جلد را دربر ميگيرد. دراين نوع سوختگی رنگ ساحه از سفيد به رنگهای فولادی و سياه تغيیر خورده و دردناك نميباشد. ساحهء مصاب غير حساس شده و التيام از طرف خارج ساحه به طرف داخل آغاز ميگردد ولی التيام بسيار به آهستگی بوده واثرات سوختگی باقی ميماند.
تشخيص مرض وعواقب آن
به منظور تثبيت گروپ خون مريض و همچنان اين كه وضعيت علقه شدن خون مريض در چه حالتی است، خون مريض به صورت مكمل ارزيابی ميگردد. همچنان ادرار مريض به منظور ارزيابی مادهء كيمياوی مايوگلوبين اخذ ميگردد. هرگاه عضلات و قلب دراثر سوختگی برقی متضرر شده باشد مايوگلوبين در ادرار ديده ميشود. ارزيابی های تصويری مانند اكسری و سی تی اسكن نيز صورت ميگيرد. سوختگی های سطحی در ظرف چند روز التيام مي يابند و اثرات آن باقی نمي ماند. سوختگی قسمی ضخامت جلد تاچند هفته التيام ميابد و ممكن اثرات سوختگی باقی بماند و سوختگی های كلی ضخامت جلد به عمل جراحی پيوند جلد ضرورت ميداشته باشد. هرگاه اضافه تر از نود درصد از بدن سوخته باشد (در اشخاص مسن، شصت درصد) عواقب مرض ناراحت كننده است و مرگ مريض بسیار محتمل است.
تداوی مرض
در جریان ارائهء تداوی اوليه برای سوختگی های جزيی، مطلب مهم آنست که مريض را تسكين ببخشيد وآرام نماييد. هرگاه جلد ساحه پاره نشده باشد، آب سرد (نه به درجهء يخ زده) از سطح جلد و يا قراردادن جلد در آب سرد درصورت امكان برای مدت بيست دقيقه توصیه میشود. بعداً ساحه توسط نوار پاك وخشك ويا پلاستيك پوشانده شود. ادويهء ضد التهابی غير ستروييدی مانند ايبوپروفين و يا پاراسيتمول به منظور جلوگيری از درد وتورم ميتوانند فایده مند باشند. بعداً به داكتر معالج حتمآ مراجعه گردد گرچه سوختگی های سطحی بدون تداوی بيشتر التيام مي یابند اما سوختگی های عميق به تداوی بيشتر ضرورت داشته وهمچنان واكسين تيتانوس بايد تطبيق گردد.
در سوختگی های بزرگ هرگاه شخصی در حالت سوختن است بايد به صورت عاجل بروی روی زمين خوابيده وغلت بخورد وشخص مصاب بايد با يك كمپل پيچانده شود و آتش با آب خاموش گردد. به آمبولانس تماس حاصل گردد و لباس ساحهء سوخته در اثر سوختگی كيمياوی از ساحه به منظور جلوگيری ازسوختگی بيشتر دورگردد وبه آبله های سوختگی تماس صورت نگيرد . تازمان رسيدن کارمندان طبی، احيای تنفسی انجام يابد.
تداوی سوختگی های سطحی و عميق در شفاخانه نظر به وضعيت ساحهء سوخته صورت ميگيرد ودرسوختگی های عميق و وسيع، احيای مجدد اعضای متأثر ضرورت ميداشته باشد.
